Η Γη διαιρείται γεωγραφικά σε ηπείρους, δηλαδή σε μεγάλες περιοχές ξηράς που περιστοιχίζονται από ωκεανούς. Κάποτε, υπήρχε μόνο μία υπερήπειρος, με τελευταία γνωστή μορφή της την Παγγαία, αλλά λόγω της κίνησης των τεκτονικών πλακών η περιοχή που προεξείχε των ωκεανών άλλαζε συνεχώς σχήμα.
Έτσι, σήμερα έχουμε περισσότερες ηπείρους. Πόσες όμως;
Παγκοσμίως επικρατούν 5 μοντέλα διαχωρισμού των ηπείρων, σύμφωνα με διαφορετικές τεκτονικές, γεωγραφικές, γεωπολιτισμικές και ιστορικές προσεγγίσεις.
7 ήπειροι
Βόρεια Αμερική
Νότια Αμερική
Ανταρκτική
Αφρική
Ευρώπη
Ασία
Ωκεανία
6 ήπειροι
Βόρεια Αμερική
Νότια Αμερική
Ανταρκτική
Αφρική
Ευρασία
Ωκεανία
6 ήπειροι
Αμερική
Ανταρκτική
Αφρική
Ευρώπη
Ασία
Ωκεανία
5 ήπειροι
Αμερική
Ανταρκτική
Αφρική
Ευρασία
Ωκεανία
4 ήπειροι
Αμερική
Ανταρκτική
Ευρασία-Αφρική
Ωκεανία
Η Κίνα, η Ινδία, οι Φιλιππίνες και οι χώρες που μιλούν κυρίως την αγγλική γλώσσα προτιμούν το μοντέλο των 7 ηπείρων.
Η Ρωσία, οι πρώην χώρες της Ε.Σ.Σ.Δ. και η Ιαπωνία προτιμούν το μοντέλο των 6 ηπείρων με την Ευρασία.
Στα σχολεία της Λατινικής Αμερικής, της Ισπανίας, της Πορτογαλίας, της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ρουμανίας διδάσκεται το μοντέλο των 6 ηπείρων, με ενωμένες τη Βόρεια και τη Νότια Αμερική.
Τοπικοί πολιτισμικοί διαχωρισμοί
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο διαχωρισμός της Ευρασίας είναι καθαρά πολιτισμικός, καθώς δεν υπάρχουν τεκτονικά όρια που να τον δικαιολογούν ούτε και σοβαροί υδάτινοι διαχωρισμοί.
Υπάρχουν αρκετές χώρες, των οποίων τα εδάφη μοιράζονται δύο ήπειροι! Ας τις δούμε…
Και Ασία και Ευρώπη…
Η Τουρκία λοιπόν αποτελεί το πιο γνωστό σε εμάς παράδειγμα χώρας, η οποία «μοιράζεται» σε δύο ηπείρους, αφού, αν και κατά το μεγαλύτερο μέρος της είναι ασιατική, είναι και κατά 3% ευρωπαϊκή.
Αντιθέτως, περισσότερα από τα δύο τρίτα της Ρωσίας βρίσκονται στην Ασία, όμως το 75% του πληθυσμού της ζει στα ευρωπαϊκά της εδάφη.
Ο ποταμός Ουράλης ο οποίος πηγάζει από τα Ουράλια Όρη και χύνεται στην Κασπία θάλασσα, δεν αποτελεί μόνο ένα από τα φυσικά σύνορα μεταξύ Ευρώπης και Ασίας, αλλά «δίνει» και ευρωπαϊκά εδάφη στο κατά τα άλλα ασιατικό Καζακστάν το οποίο διατρέχει.
Όχι μόνο Αφρική…
Οι ισπανικές πόλεις Ceuta και Melilla, είναι σήμερα τα μοναδικά εδάφη ευρωπαϊκών κρατών στην Αφρική.
Η νήσος Μαδέρα, αν και γεωγραφικά ανήκει μάλλον στην Αφρική, δεν παύει να αποτελεί κομμάτι του πορτογαλικού κράτους.
Η χερσόνησος του Σινά, η οποία ανήκει στην Ασία, είναι το μοναδικό κομμάτι της Αιγύπτου το οποίο δεν ανήκει στην Αφρική.
Όχι μόνο Ωκεανία…
Η ασιατική Ινδονησία αποτελείται από 13.700 νησιά: όσα βρίσκονται ανατολικά, συμπεριλαμβανομένων των νήσων Παπούα, ανήκουν στην ήπειρο της Ωκεανίας.
Και βέβαια, μπορεί οι Ηνωμένες Πολιτείες να μετρούν τη Χαβάη ως την πεντηκοστή τους πολιτεία, ήδη από το 1959, όμως, γεωγραφικά, η Χαβάη αποτελεί ένα από τα νησιά που συνθέτουν το σύμπλεγμα της Πολυνησίας, το οποίο ανήκει στην Ωκεανία.
Πώς προήλθαν τα ονόματα των ηπείρων
Δεν είναι πάντα εύκολη υπόθεση να βρούμε πώς προήλθαν τα ονόματα των ηπείρων του κόσμου, και για κάποιες ηπείρους η ακριβής εξήγηση είναι άγνωστη….
Το όνομα Ευρώπη είναι συνδεδεμένο -από την εποχή της αρχαίας Ελλάδας- με την πριγκίπισσα Ευρώπη που, σύμφωνα με τη μυθολογία, την είχε απαγάγει ο Δίας. Ωστόσο, νεότερες έρευνες δείχνουν πως η λέξη αυτή προέρχεται από τη σημιτική λέξη ereb/ερεμπ, δηλαδή, «χώρα της εσπέρας/εσπερία».
Η προέλευση του ονόματος Ασία είναι επίσης αβέβαιη, αλλά ίσως προέρχεται από τη σημιτική λέξη asu, δηλαδή «ανατολή» (του ήλιου).
Για τη λέξη Αφρική υπάρχουν πολλές θεωρίες. Το όνομα αυτό μπορεί να προέρχεται από το όνομα της ρωμαϊκής επαρχίας Africa. Μια άλλη θεωρία είναι πως προέρχεται από τη λατινική λέξη aprica, δηλαδή «ηλιόλουστη» ή από την ελληνική λέξη αφρική, δηλαδή «άνευ ψύχους».
Πολύ πιο εύκολο είναι το ζήτημα της προέλευσης της λέξης Αμερική. Η ήπειρος πήρε το όνομά της από τον Ιταλό ταξιδευτή-εξερευνητή Amerigo Vespucci.
Η λέξη Αυστραλία προέρχεται από τη λατινική λέξη australis, που σημαίνει «νότος». Κατά την αρχαιότητα, οι Έλληνες θεωρούσαν ότι στο νότο βρισκόταν μια άγνωστη χώρα την οποία αργότερα οι χαρτογράφοι ονόμασαν Terra Australis Incognita, δηλαδή «άγνωστη χώρα στο νότο».
Τέλος, έχουμε το όνομα Ανταρκτίς, από την ελληνική λέξη ανταρκτικός, που σημαίνει «αντίθετη αρκούδα». Είναι η αρκούδα του αστερισμού της Μεγάλης Άρκτου πάνω από το βόρειο πόλο.
